Scheikundeles op een basisschool
Door Johan Broens

Aan twee klassen respectievelijk uit groep 8 en 7 (beide groepen met 18 leerlingen) van de basisschool (OBS Theun de Vriesskoale) in Veenwouden heb ik een les in scheikunde gegeven op 20 september en 4 oktober 2019. Beide lessen namen zo’n anderhalf uur in beslag.

Programma
Voorbereiding en lesintroductie.

C3 had mij het gratis bellenblaasexperiment toegestuurd, dat ik na afloop van de les heb laten uitdelen. Ik had, samen met wat ik aan materiaal al thuis had en wat ik geleend had van een middelbare school in het dorp, wat glaswerk en andere spullen op een met zeil afgedekte tafel voor me uitgestald. Denk aan zaken als reageerbuisrekje + reageerbuisjes, erlenmeyer, mortier + stamper, spatel en een spuitfles.

  • Ik begon de les met het kort vertellen van de functie van dit materiaal.

Bijvoorbeeld: Wat is de nuttige functie van de vorm van de erlenmeyer?

  • Daarna schreef ik rechts op het bord de volgende formules onder elkaar: H2, O2, N2, H2O, CO2, CH4, Fe, Mg en Ca Om vervolgens te vragen wie daar iets bekends in zag. Zowaar reactie over H2O en CO2!
    Ook snel even verteld waar die formules verder op sloegen en gezegd dat ik er later in de les nader op in zou gaan.

Wel genoemd: De brandbaarheid van H2 en dat het daarom niet meer in ballonnen mag.

Gekoppeld aan een anekdote hoe ik als 10-jarige jongen op de kermis had meegemaakt dat een man met een sigaar in de mond een ballon kocht van een koopman. De sigaar liet de gekochte ballon ontploffen en daarbij ook alle andere ballonnen van de koopman. Waarna van beide mannen het haar in brand stond.

Dat weer gekoppeld aan de veiligheid op het laboratorium waar dames met lang haar toch altijd van dat haar een paardenstaart moeten maken bij het werken.

En verteld dat duikers niet met zuivere zuurstof werken, omdat dat ongezond is. Dus dat de 4/5 deel (80%) stikstof in lucht een nuttige functie heeft.

Om daarna te gaan naar een volgend blanco digitaal scherm.

  • Toen natuurlijk eerst iets verteld over wiskunde en de natuurwetenschappen en een paar beroepen genoemd die eraan gekoppeld kunnen zijn. Ook iets verteld over de Nederlandse naamgeving (Simon Stevin) in de Gouden Eeuw voor de natuurwetenschappen en genoemd dat Japan het enige land was dat deze naamgeving (in hun taal) overnam en waarom (eilandje Decima!).

Bij natuurkunde ingegaan op het begrip energie. (Warmte, elektriciteit, licht, … ,… )
Vervolgens op scheikunde doorgegaan en er een en ander over verteld.

Waarbij analyse en synthese genoemd en uitgelegd, en verteld welke beroepen en industrieën eraan gekoppeld zijn.