Brons op Internationale Chemieolympiade

30 juli 2019

Anna Reinhold wint brons op 51^e Internationale Chemieolympiade

Anna Reinhold uit Assendelft heeft tijdens de 51^e Internationale Chemieolympiade (IChO) in Parijs een bronzen medaille behaald. Berjan Stouwie uit Marum en Laurens Smulders uit Breda grepen jammer genoeg net mis op brons, zij kregen een eervolle vermelding. Nena Slaats uit Geldrop viel helaas net buiten de prijzen. De olympiade werd gehouden van 21 tot en met 30 juli aan de Universiteit Parijs. Ook in 1990 vond de IChO daar plaats. Aan de olympiade deden 309 middelbare scholieren uit 84 landen mee. Het thema was: ‘Making Science together’.

De opening; Nobelprijswinnaar Jean-Pierre Sauvage
Jean-Pierre Sauvage, erevoorzitter van de wetenschappelijke commissie, die in 2016 samen met Ben Feringa en Fraser Stoddart de Nobelprijs voor Scheikunde kreeg, gaf een lezing over de moleculaire motors en de vele mogelijkheden die hij hiervan ziet bij o.a. geheugenopslag, robots en biomedische toepassingen. Sauvage betoogd verder dat de olympiades belangrijk zijn voor jonge mensen. De olympiades herbevestigen dat jongeren een rationele benadering van de wereld hebben met respect voor wetenschap en kennis. Ze erkennen dat feiten boven meningen staan, aldus Sauvage.

De minister van Onderwijs Jean-Michel Blanquer benadrukte dat de ontwikkeling van wetenschap en scheikunde in het bijzonder, een essentiële stap is voor de technologische en sociale vooruitgang van de mensheid en bij de bescherming en toekomst van onze planeet.

 De prijsuitreiking
De prijsuitreiking vond plaats in het internationaal conferentiecentrum Maison de la Chimie. De prijzen werden uitgereikt door o.a. prof. Qi-Feng Zhou, president van IUPAC, International Union of Pure and Applied Chemistry. Zhou feliciteerde alle leerlingen met hun goede prestaties en hield hen voor dat zij de toekomst van de Chemie zijn op wetenschappelijk, industrieel en organisatorisch terrein.

Het Nederlandse team heeft verdienstelijk gescoord met percentages variërend van bijna 60 tot ruim 70%, maar desondanks dat toch maar één bronzen plak kunnen bemachtigen. Wel won het Nederlandse team de fotowedstrijd waarbij de opdracht was de meest originele foto’s te maken over opgegeven onderwerpen.

De olympiade werd gewonnen door Liu He uit China. Nummer twee werd Zijie Deng, eveneens uit China.

Het Nederlandse team
De leerlingen die Nederland vertegenwoordigden werden geselecteerd tijdens de 40^e Nationale Scheikundeolympiadeweek, die eerder dit jaar plaatsvond bij Avebe in Groningen, een wereldwijd opererende onderneming die producten levert op basis van aardappelzetmeel en aardappeleiwit voor toepassingen in voeding, papier, bouw, textiel en kleefstoffen.

De toetsen
De IChO bestaat uit een praktisch en een theoretisch gedeelte. De leerlingen onderzochten de kwaliteit en houdbaarheid van wijn. IJzer is van nature in wijn aanwezig. Als de ijzerconcentratie hoger is dan 10 tot 15 mg per liter, kan oxidatie van ijzerdeeltjes tot kwaliteitsverlies leiden door de vorming van neerslagen. Het is daarom noodzakelijk het ijzergehalte tijdens de wijnproductie te meten. De leerlingen deden dit spectrofotometrisch.

Zwaveldioxide wordt vaak gebruikt als conserveermiddel in wijn. De concentratie daarvan is gereguleerd, omdat zwaveldioxide en gevormde sulfieten schadelijk kunnen zijn voor sommige mensen. De leerlingen bepaalden de totale zwaveldioxideconcentratie van witte wijn met een jodometrische titratie. Tot slot gingen de leerlingen na of schadelijke reagentia in oxidatiereacties vervangen konden worden door groene alternatieven.

De theorietoets ging onder andere over het Nobelprijsonderzoek: het ontwerpen en synthetiseren van moleculaire machines. Als voorbeeld daarvan moesten de leerlingen vragen beantwoorden over het [2]catenaanmolecuul dat bestaat uit twee in elkaar gesloten ringen. Een ander onderdeel ging over het herkennen en maken van inositolen. Inositol is van belang voor de vetzuurstofwisseling, galvorming, en insulinewerking. Verder werd de synthese van Marcaine, een medicijn dat wordt gebruikt voor lokale verdoving, onder de loep genomen.

Oud-olympiër Alex Blokhuis in de wetenschappelijke commissie
Bijzonder was dat Alex Blokhuis, nummer 3 van de NSO-2009 en nummer 1 van de NSO-2010, en winnaar van internationaal brons in 2009 en 2010, nu deel uit maakte van de wetenschappelijke commissie. Hij was ook eindverantwoordelijk voor een opgave over het maken en karakteriseren van block-polymeren. Alex promoveert binnenkort aan de École Supérieure de Physique et Chimie Industrielles in Parijs.

Het programma
Tijdens deze olympiade was ook tijd ingeruimd voor kunst en cultuur. Zo bezochten de leerlingen het Louvre, het wetenschapsmuseum Palais de la Découverte en het Paleis van Versailles. Natuurlijk stond ook een stadstoer langs de bekende hoogtepunten van Parijs op het programma.

Daarnaast was er volop gelegenheid om internationale contacten te leggen en nieuwe vrienden te maken; het belangrijkste aspect van de olympiades naast het wedstrijdelement. De Nederlandse leerlingen werden begeleid door Martin Groeneveld, Dick Hennink en Emiel de Kleijn. In 2020 wordt de 52^e IChO gehouden in Istanbul (Turkije).

Over de scheikundeolympiade
De nationale scheikundeolympiade is een initiatief van SLO, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling. Het evenement wordt ondersteund door het ministerie van OCW, ASML, de Koninklijke Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie, de Nederlandse Vereniging voor het Onderwijs in de Natuurwetenschappen, het Lorentz Casimir Lyceum Eindhoven, de Radboud Universiteit, de Rijksuniversiteit Groningen, de Universiteit van Amsterdam, de Vrije Universiteit, Cito Instituut voor Toetsontwikkeling en de Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging.

Noordhoff Uitgevers, Texas Instruments, Uitgeverij Malmberg en Wetenschap in Beeld stellen prijzen beschikbaar. In 2020 wordt de 41^e NSO gehouden aan de Universiteit Maastricht.