IJzergehalte in grondwater

Dit practicum is ontwikkeld door: 

In deze les onderzoeken leerlingen het ijzergehalte in grondwater. Hiervoor zijn twee verschillende practica ontwikkeld, die afzonderlijk of in combinatie kunnen worden uitgevoerd.

In het eerste practicum maken leerlingen gebruik van een UV-VIS-spectrometer. Ze bereiden oplossingen met bekende ijzerconcentraties om een ijklijn op te stellen. Vervolgens meten ze de absorptie van hun grondwatermonster en bepalen ze de concentratie door deze met de ijklijn te vergelijken.

Het tweede practicum is een visuele variant, waarbij geen spectrometer nodig is. Leerlingen maken een reeks reageerbuisjes met oplopende, bekende ijzerconcentraties en vergelijken het monster visueel met deze referentiereeks om een schatting van de concentratie te maken.

Beide practica zijn los van elkaar in te zetten, maar kunnen ook gecombineerd worden. Door de resultaten te vergelijken, kunnen leerlingen reflecteren op de nauwkeurigheid en betrouwbaarheid van beide methoden.

Dit practicum was onderdeel van de voorronde van de EOES in 2024-2025. Voor meer informatie over de EOES, ga naar EOES.

Overzicht experiment

Leerdoelen

• De leerling kan een ijklijn opstellen van de extinctie en het gehalte.
• De leerling kan nauwkeurig pipetteren
• De leerling kan nauwkeurig oplossingen maken van bepaalde gehaltes
• De leerling kan rekenen met gehaltes.

Benodigdheden per groepje

• 1 spuitfles met demiwater
• Spectrofotometer*
• 9 plastic cuvetten*
• 1 watervaste stift
• 1 buizenrek
• 15 glazen pasteurpipetten
• 9 (met dopjes) afsluitbare (centrifuge)buizen (van 15 mL) met schaalverdeling
• 3 plastic pasteurpipetten van 1 mL met schaalverdeling
• 3 plastic pasteurpipetten van 3 mL met schaalverdeling
• 1 pipetteerballonnetje
• 2 vellen millimeterpapier
• Afvalvat

*Alleen voor de versie met spectrometer.

Chemicaliën

•  30 mL aangezuurde standaard-ijzeroplossing: 8,0 mg Fe³⁺∙L^-1 (met spectrometer) of 11,0 mg Fe³⁺∙L^-1 (zonder spectrometer)
• 10 mL kaliumthiocyanaatoplossing: 2 M KSCN
•  Druppelflesje waterstofperoxide-oplossing: 3% H₂O₂ in water
•  2 mL zoutzuur: 1 M HCl oplossing
•  5 mL grondwater

Veiligheidsmaatregelen

• Dit practicum moet worden uitgevoerd in een geschikte practicumruimte onder toezicht van een docent of toa.
• Er moet een labjas en veiligheidsbril worden gedragen. Sieraden moeten uit worden gedaan en lange haren moeten in een staart.
• Bij dit practicum wordt er met chemicaliën gewerkt. De gemaakte oplossingen mogen niet door de gootsteen. Volg de interne procedure voor het verwerken van het gemaakte afval goed op.

Handleiding en werkbladen

Download met de knoppen de uitgebreide docentenhandleiding en de werkbladen voor leerlingen. De docentenhandleiding is alleen te downloaden wanneer er is ingelogd.