Werkgroepen WCC25

Mogen we het DNA van embryo’s aanpassen om ziekten te verwijderen? Of om de haarkleur van je toekomstige baby aan te passen? En mogen we embryo’s kweken voor onderzoek? Tijdens deze werkgroep ga je het gesprek aan over dit soort vraagstukken en dilemma’s. Je leert welke mogelijkheden er zijn op het gebied van onderzoek naar embryo’s en het aanpassen van DNA, en je gaat op zoek naar antwoorden op de vragen die dit gesprek oproept. Welke invloed heeft de wetenschap op het dagelijks leven en op jouw toekomst en de toekomst van de jongere generaties?

Nobelprijswinnaars zijn ooit op een middelbare school met scheikunde in aanraking gekomen. Ben Feringa vertelde in The Organic and Biomolecular Chemistry Journal dat zijn interesse in chemie werd gewekt door boeken over ontdekkingen en een inspirerende leraar op de middelbare school. Stel je voor dat een toekomstige Nobelprijswinnaar jou als inspiratiebron noemt voor zijn keuze om chemie te gaan studeren. Coach kan je helpen om je practica nog aantrekkelijker te maken in dit digitale tijdperk. Tijdens de workshop maak je kennis met Coach en ontdek je hoe je kunt experimenteren met eenvoudige metingen, synchroon gemeten experimenten en het gebruik van modellen naast de metingen in de klas. Wij verzorgen de benodigde apparatuur en je kunt je eigen device gebruiken met Coach 7.11. Een licentie voor tijdens de conferentie is beschikbaar. Kom en laat je inspireren om je scheikundepractica naar een hoger niveau te tillen!

Deze werkgroep formatief handelen is een afwisseling van theorie, voorbeelden en zelf een proces ontwerpen die je direct kunt toepassen in jouw eigen onderwijspraktijk. De workshop heeft voorbeelden uit havo/vwo onder- en bovenbouw, maar is zeker ook geschikt voor docenten die lesgeven op het vmbo. We zoomen in op wat formatief handelen is, wat het niet is, waarom je ermee zou willen werken, wat het oplevert en hoe je ervoor kunt zorgen dat je jouw leerlingen in de ‘aan stand’ krijgt!”

Hoeveel energie gebruiken we eigenlijk op de wereld? En waar gebruiken we het allemaal voor? Hoe snel gaat klimaatverandering? Waarom gaat het overschakelen naar duurzame energie niet sneller?
Ontdek de energietransitie met de interactieve masterclasses! Je leerlingen krijgen een helder en volledig overzicht van het huidige energiesysteem, inzicht in de uitdagingen, duurzame oplossingen en hoopvolle toekomstperspectieven. Inmiddels verzorgen we al meer dan 6 jaar deze non-profit gastlessen onder de noemer “de energietransitie masterclass”. De wereld is veranderd, energie en klimaat echter actueler dan ooit. We hebben ons programma doorontwikkeld en graag geven we je een inkijkje en horen we jullie feedback!

Bij deze labwedstrijd ligt de nadruk niet op theoretische voorkennis, maar op praktische vaardigheden. Daarbij draait het niet alleen om cognitieve competenties. Veel aandacht gaat ook naar het onderzoek doen in groepsverband. Jouw leerlingen voeren samen experimenten uit binnen de vakgebieden scheikunde, biologie en natuurkunde. In deze werkgroep maak je kennis met de EOES, krijg je inzicht in hoe je het practicumonderwijs in jouw lessen kunt versterken en gaan we samen aan de slag met EOES-opgaven.

In deze workshop besteden we aandacht aan de achterliggende theorie van het uitvoeren van een practicum. We verkennen waarom je met praktische opdrachten aan de slag gaat en wat nodig is om die tot een goede leerervaring te maken. We zoomen in op vaardigheden van leerlingen en op leerdoelen.
De workshop is zowel bedoeld voor beginnende docenten als ervaren docenten die interesse hebben in dit onderwerp. Neem een practicumvoorbeeld mee dat nog niet lekker loopt of waar je niet tevreden over bent. Tijdens de workshop is er gelegenheid om deze ervaringen uit te wisselen.

Heeft u interesse om klimaatverandering of klimaatonderzoek onderdeel van uw vak te maken?
In deze werkgroep van Tipping Point Ahead vertellen we kort over wetenschappelijk onderzoek naar klimaatverandering waar scheikundige processen aan de basis staan. We bieden een overzicht van gratis lesmateriaal over klimaatverandering voor scheikunde, van korte opdrachten tot practica. Ook proberen we verschillende lesmaterialen ter plekke uit, en kijken waar bestaand lesmateriaal verder verbeterd kan worden. De workshop richt zich in eerste plaats op docenten mavo/havo/vwo, onder- of bovenbouw, maar kan uiteraard door iedere geïnteresseerde worden bijgewoond.
Educatieprogramma Tipping Point Ahead richt zich sinds 2016 op het informeren en engageren van scholieren en docenten binnen het Nederlands middelbaar onderwijs. Op tippingpointahead.nl krijg je een eerste indruk van het gratis beschikbaar lesmateriaal.

Er ligt een nieuw concept examenprogramma scheikunde. Vmbo sk is flink vernieuwd – inclusief praktisch CE. Voor h/v was de opdracht om inhoudelijk weinig aan te passen omdat het veld tevreden is over het huidige programma. Wel werd gevraagd om een 50% SE – 50% CE tijdverdeling in te brengen, evenals een vorm van keuze.

Scheikunde is meer dan alleen periodiek systeem, waterstofbrug en blokschema. De schoonheid van ons vak zit niet alleen in de experimenten, maar ook in denkwijzen zoals patroonherkenning en systeemdenken. Deze komen tot leven wanneer ze worden gekoppeld aan de vraagstukken die onze wereld vormgeven. Elementen die moeilijk te toetsen zijn in het CE.

Het schoolexamen gaat dus van karakter veranderen: van een spiegel van het CSE naar een oefenplaats om leerlingen te laten ervaren hoe chemische vakkennis zich verhoudt tot hun leefomgeving. Hoe dat in de praktijk tot wasdom moet komen is een puzzel. Een puzzel die ons vak relevant en spannend moet houden. Een aanzet daartoe hopen we met jullie in deze workshop te maken.

Deze werkgroep is bedoeld voor de leden van het Netwerk Opleiders in Chemie. In deze werkgroep wisselen lerarenopleiders ervaringen met elkaar uit. Het netwerk bevordert samenwerking en contact tussen lerarenopleiders scheikunde door ervaringen met en uit het chemieonderwijs te delen. Gespreksthema’s zijn onder andere de integratie van vakdidactiek met praktijkervaring, curriculumvernieuwing in voortgezet onderwijs en ontwikkelingen binnen lerarenopleiding en bevoegdhedenstelsel. Het netwerk komt twee keer per jaar bij elkaar. In deze sessie zullen we onder andere in discussie gaan over onderwijs vanuit waarnemingen.

Tijdens deze workshop krijg je een korte introductie over de mogelijkheden en risico’s van het gebruik van genAI in het scheikundeonderwijs en vertellen we over de door ons ontwikkelde chatbots rondom misconcepten en practicumvoorschriften. Daarna ga je aan de slag met deze chatbots. Zorg er dus voor dat je een laptop en een practicumvoorschrift meeneemt.

Hoe breng je leerlingen ertoe om zélf verschijnselen te onderzoeken en verklaren? Met Modeldidactiek ontdekken ze stap voor stap de onderliggende modellen achter de werkelijkheid. Deze aanpak, in de jaren ’80 ontwikkeld voor natuurkunde en sinds kort ook in Nederland toegepast, blijkt verrassend krachtig: leerlingen en docenten zijn enthousiast, omdat leren actiever en betekenisvoller wordt.

In deze workshop ervaar je hoe een Modeldidactiekles scheikunde eruitziet. Je kruipt in de rol van leerling: experimenteren, data verzamelen en samen een model opstellen. Zo proef je direct hoe deze didactiek werkt – en wat zij kan betekenen voor jouw eigen lessen.

De Internationale ChemieOlympiade (IChO) is opgericht in 1968 en Nederland doet sinds 1980 hieraan mee. Jaarlijks organiseert de Stichting Scheikundeolympiade een toets-, trainings- en selectieprogramma (NSO) en regelt de uitzending naar de IChO. De eerste ronde van de NSO sluit aan bij de examenstof van het vwo. Omdat de opgaven net iets moeilijker zijn, is het ideaal materiaal voor de leerling die wat meer aan kan. In de praktijk doen voornamelijk leerlingen vwo 4, 5 en 6 en havo 5 mee.
Deelname aan de NSO is vooralsnog kosteloos. De vraag is of dat zo kan blijven, gelet op de achterblijvende (basis)financiering van het ministerie van OCW.
Wil je meedenken over mogelijke scenario’s voor de Scheikundeolympiade in de toekomst, dan ben je van harte welkom bij deze werkgroep. Ook als je meer wilt weten over de Scheikundeolympiade, deelname daaraan en/of actief betrokken wilt worden bij de organisatie en/of uitvoering ervan, ben je van harte uitgenodigd.

Advertentie: Het Walhalla College zoekt een enthousiaste en gedreven tweedegraads docent scheikunde voor 0,6 fte.
Wat kan dat betekenen? Drie verschillende salarissen, maar ook verschillende arbeidsvoorwaarden. In deze interactieve werkgroep bespreken we of je als aanstormend of zittend talent iets te eisen hebt op een school. Wat te doen als je (bijvoorbeeld toa) werk verricht dat hoort bij een hogere salarisschaal. Wat houdt het professioneel statuut in? En wat zijn je rechten t.a.v. scholing? Wat zijn je arbeidsvoorwaarden en wat zijn de trends?

Leren is het aanleggen van geheugennetwerken in de hersenen. Als je begrijpt hoe het brein informatie verwerkt en opslaat, kun je dat toepassen om onderwijs te geven dat beter beklijft en motiveert. In deze workshop laat neurowetenschapper Ingrid Nieuwenhuis zien hoe je inzichten uit de neurowetenschappen gebruikt in je lespraktijk.
In het eerste deel van de workshop ga je in op de wetenschappelijke basis: hoe bouwt het brein kennis op, en wat betekent dat voor leren over abstracte concepten zoals bindingen en reacties? Je maakt kennis met de neuroprincipes emotie, interactie, herhaling en verbanden, en hoe deze toepasbaar zijn in scheikundelessen.
In het tweede deel werk je zelf met opdrachten en materialen uit de Science Boxes methode: een vakoverstijgende, praktische werkvorm voor de onderbouw, waarin leerlingen leren met hoofd, hart en handen. Bijvoorbeeld: leren over atoombouw, zouten, of de stofeigenschappen van water door middel van interactieve opdrachten, proeven en modellen.

Chemie houdt niet op in het lab. De keuzes die wij, en onze leerlingen, maken bij het bedenken van chemische oplossingen hebben invloed op de wereld daarbuiten. Denk aan de opkomst van bioplastics zoals PLA: een veelbelovend alternatief voor fossiele kunststoffen. Maar hoe duurzaam is de hele keten eigenlijk?
In deze workshop nemen we de waardeketen van PLA onder de loep met behulp van systeemdenken: een manier van kijken die leerlingen helpt om verbanden te zien tussen chemische processen, maatschappelijke impact en duurzaamheid.

Wat kun je verwachten?
• Een introductie in systeemdenken
• Een praktisch voorbeeld waarin leerlingen nadenken over een waardeketen
• Handvatten en lesmateriaal om systeemdenken in je curriculum te verwerken, afgestemd op jouw stijl en leerlingen
Laat je inspireren om scheikundeonderwijs te geven dat verder gaat dan het PLA bekertje, en waarmee je leerlingen helpt om chemie, duurzaamheid en hun eigen rol als wereldburger te verbinden.

De kerndoelen voor het basisonderwijs en de onderbouw vo zijn geactualiseerd. De huidige kerndoelen bestaan sinds 2006 en zijn dus vernieuwd. En er verandert wel wat! In deze werkgroep gaat het over de nieuwe conceptkerndoelen mens en natuur voor onderbouw klas 1, 2 en hv3. Je gaat aan de slag met de kerndoelen scheikunde. Hoe maak je hier scheikundeonderwijs mee voor alle schoolsoorten? Hoe breng je samenhang aan met andere vakken of leergebieden? En hoe neem je de basisvaardigheden mee? Bedoeling is dat je met concrete lesideeën de zaal uitloopt.

Al jaren wordt VR geprezen om zijn onderwijspotentieel. Maar hoe pak je dat aan in de praktijk? Wat doe je met tien Oculus Quest 2-brillen in een klas van 25 leerlingen? En belangrijker nog: hoe zorg je dat leerlingen écht iets leren?

Deze workshop is ontstaan uit een NRO PostDoc-VO-beurs, waarin ik onderzoek hoe VR-lessen bijdragen aan leeropbrengst, en hoe factoren als concentratievermogen, ruimtelijk inzicht en affiniteit met technologie daarbij een rol spelen. Na een korte introductie over extended reality (VR, AR, MR) geef ik een demonstratieles waarin je zelf ervaart hoe het is om gewichtsloosheid te beleven — aan boord van het ISS.

Na deze ervaring bespreken we samen de didactische kansen én risico’s van VR in de klas. Zo krijg je praktische handvatten om te bepalen of, en hoe, je VR kunt inzetten in je eigen lessen. Tegelijkertijd draagt jouw ervaring bij aan mijn lopende onderzoek.

TOA’s zijn de stille krachten achter het scheikundelokaal – en dat mag best eens gevierd worden! In deze speciale bijeenkomst komen TOA’s Scheikunde uit het hele land samen om ervaringen uit te wisselen, ideeën op te doen én elkaar te inspireren.
Het thema “Nobele Chemie” slaat niet alleen op edelmetalen of bekroonde ontdekkingen, maar ook op het vakmanschap, de precisie en de waarde van jullie werk. Een kans om een netwerk op te bouwen met collega’s uit het veld.

In deze workshop ontdek je hoe visualisatie kan helpen om voor leerlingen denkbeelden op microniveau inzichtelijk te maken.
Chemische processen op microniveau zijn onzichtbaar, maar door practica en visualiseren kunnen we deze zichtbaar en begrijpelijk maken. Na een korte theoretische introductie gaan we aan de slag met de bekende staalwolproef uit de redoxchemie. Hierbij ervaar je zelf hoe je practica en visualisaties als krachtige tool kunt gebruiken. Daarnaast krijg je praktische handvatten om deze aanpak in je eigen lessen toe te passen en mogelijke alternatieve concepties in beeld te brengen. De basis van deze workshop is terug te vinden in het NVON-boek Show de Chemie: Effectief Demonstreren.

Building Thinking Classrooms is een innovatieve onderwijsaanpak waarbij leerlingen op verticale, uitwisbare borden in willekeurige groepjes aan het werk zijn. Deze methode laat leerlingen eerder nadenken en zorgt voor veel kennisoverdracht tussen de leerlingen. Bovendien draagt de didactiek ook nog eens bij aan de groepsvorming in de klas.

Denkwijzen zijn karakteristieke manieren van denken binnen de natuurwetenschappen die samenhang brengen in de kennis uit de verschillende vakken. In deze workshop leer je meer over de denkwijzen, die onderdeel zijn van de vernieuwde examenprogramma’s van de bètavakken. Je kunt denken aan oorzaak-gevolg redeneringen of redeneren vanuit stabiliteit en verandering.
Startpunt van deze werkgroep is een brainstorm over fotosynthese: het enige natuurlijke proces dat grootschalig zonlicht omzet in chemische energie. Door fotosynthese vanuit meerdere denkwijzen te bekijken kun je een rijker beeld krijgen van de vragen die voor dat onderwerp relevant zijn – voor scheikunde, en voor de andere bètavakken – en dat helpt je weer om het vorm te geven in je lessen.
De werkgroep wordt gegeven door (oud)-leerplanontwikkelaars van SLO vanuit drie disciplines: natuurkunde, biologie en scheikunde. Doe nu alvast ervaring op met dit denkgereedschap.

Dat je met scheikunde meer kunt dan scheikundeleraar worden of Crystal Meth maken laten de inspiratielessen van 4TU.Schools zien. In korte, losse, gratis, kant-en-klare en interactieve lessen in LessonUp laten we leerlingen toepassingen van middelbareschoolkennis zien. Tijdens deze werkgroep maak je onder andere actief kennis (neem je laptop mee!) met ‘PFAS, Nobele chemie of toch nie..?’, ‘CO2, wat kan je ermee?’ en ‘Stikstof, wat is het probleem?’ We laten leerlingen zien over welke vaardigheden ze moeten beschikken om te slagen als (technisch) student of als wetenschapper en potentiële Nobelprijswinnaar! De lessen, ontwikkeld met en door wetenschappers, zijn geschikt voor klassikaal gebruik maar kunnen ook individueel door geïnteresseerde leerlingen worden gevolgd. Na deze werkgroep weet je de weg binnen 4TUSchools.nl (neem gerust alvast een kijkje) en kun je al onze lessen makkelijk in je lesprogramma inpassen. Tegelijkertijd hopen wij op feedback op onze lessen.

In deze workshop duiken we in de wereld van gamification, waarbij we scheikunde op een speelse manier toegankelijk maken voor leerlingen. Tijdens de sessie leren deelnemers hoe ze zelf scheikundespellen kunnen maken en ontwerpen, die zowel educatief als leuk zijn. Gamification is een krachtige methode om de betrokkenheid en motivatie van leerlingen te verhogen. In deze workshop geven we de tools en handvatten om in de scheikundeles toe te passen.
Ben jij op zoek naar nieuwe en creatieve manieren om je lessen interactiever en boeiender te maken? Of je nu lesgeeft op de middelbare school of in het hoger onderwijs, deze workshop biedt praktische tools die direct toepasbaar zijn in je klaslokaal.
Kom en ontdek hoe gamification jouw scheikundelessen kan verrijken en hoe je spelenderwijs het leren van deze fascinerende wetenschap kunt bevorderen!

Wil je je leerlingen actiever betrekken bij de lesstof en hun nieuwsgierigheid prikkelen? Tijdens deze workshop krijg je inzicht in hoe je onderzoekend leren effectief kunt integreren in je lessen. Een goed ontworpen onderzoekende leeromgeving stimuleert leerlingen om conceptuele kennis diepgaand te begrijpen.
Binnen het Nationaal Groeifondsprogramma Impuls Open Leermateriaal hebben scheikundedocenten van de Carmel Stichting al enkele digitale onderzoekende leeromgevingen ontworpen met het platform Go Lab. Tijdens deze workshop laten we je zien welke materialen er al gebruiksklaar zijn voor het vak scheikunde. Je kunt deze uitproberen en ook zelf aan de slag gaan met het ontwerpen of aanpassen van een opdracht voor je eigen les. Breng je computer dus mee!
Deze workshop is speciaal voor docenten die innovatie in hun onderwijs willen omarmen en leerlingen willen uitdagen om zelf digitaal onderzoekend te leren.

Hoe verleid je leerlingen tot het vertonen van de door jou gewenste leeractiviteit met de techniek van “nudging”? Tips, trucs en vooral veel samen uitwisselen en bedenken zodat je met veel praktische ideeën naar huis gaat.

Laat je verrassen door een diversiteit aan experimenten met fluorescerende stoffen. Naast dat het er spectaculair uit ziet, wordt er geleerd over oplosbaarheid (en de invloed van temperatuur), chromatografie, chemische reacties, titraties en indicatoren. Uiteraard mag het schrijven van geheimschrift met fluorescerende stoffen niet ontbreken!
Meenemen naar de werkgroep: labjas, labbril en voldoende handschoenen. Naar een idee van Prof. Dr. Matthias Ducci & Dr. Kirstin Brezesinski van de Pädagogische Hochschule
Karlsruhe, Institut für Chemie

Ben jij klaar om jouw vaardigheden in examencorrectie naar een hoger niveau te tillen? Sluit je dan aan bij onze inspirerende workshop ‘Examencorrectie Scheikunde voor Docenten’! Dit jaar staat onze conferentie in het teken van ‘Nobele Scheikunde’, en we nodigen je uit om deel te nemen aan deze nobele missie.
Tijdens deze workshop krijg je de kans om:
– praktische tips en trucs te leren van ervaren vakgenoten.
– samen te werken met andere gepassioneerde scheikundedocenten.
Of je nu een doorgewinterde docent bent of net begint, deze workshop biedt waardevolle kennis en vaardigheden die je direct kunt toepassen. Samen streven we naar een nobele standaard in het onderwijs en zorgen we ervoor dat elke leerling de beoordeling krijgt die hij of zij verdient. Schrijf je vandaag nog in en ontdek de nobele kunst van examencorrectie!

Het zal je niet zijn ontgaan: recent zijn de concept eindexamenprogramma’s (CEP) Scheikunde voor alle schoolsoorten en leerwegen gepubliceerd. De CEP’s scheikunde voor vmbo-gt, havo en vwo vormt het kader voor de ontwikkeling van de syllabi scheikunde.

De ontwikkeling van de syllabi vindt plaats in opdracht van het College voor Toetsen en Examens (CvTE). In de syllabi worden de kennis, vaardigheden en houdingen die leerlingen aan het einde van de bovenbouw minimaal bereikt moeten hebben nader gespecificeerd. Het vormt daarmee de basis voor de centrale eindexamens. In deze werkgroep willen we met jou allereerst ingaan op de structuur van de nieuwe syllabi, alvorens in te gaan op de wijzigingen en veranderingen t.o.v. de huidige syllabi. De ontwikkeling van de syllabi loopt door tot januari 2026. Jouw inbreng tijdens de conferentie komt op het juiste moment en wordt meegenomen in de finalisering van de syllabi. Van harte welkom!

Als deelnemer ga je aan de slag met de PO modelleren die wij in klas 6 uitvoeren. Je bouwt, net als onze leerlingen, zelf een model van een conductometrische titratie van calciumhydroxide met zoutzuur. Onze leerlingen voeren de titratie ook nog in het lab uit. Ze vergelijken vervolgens de theorie met de praktijk. Het door ons ontwikkelde lesmateriaal is beschikbaar voor de deelnemers van de werkgroep. Neem je eigen laptop mee. Je hebt Google Sheets nodig tijdens de workshop.

Niet al je leerlingen worden wetenschapper of winnen ooit een Nobelprijs. Maar toch willen we leerlingen laten zien hoe belangrijk wetenschap is: het zit overal om hen heen. In hun smartphone, sportschoenen, make-up, medicijnen en zelfs in het eten dat ze dagelijks gebruiken. In deze interactieve workshop ontdek je hoe Nobelprijswaardige ontdekkingen uiteindelijk terugkomen in zulke alledaagse producten. Bedrijven spelen daarin een sleutelrol: zij vertalen moeilijke theorie naar tastbare innovaties. Samen maken we die vertaalslag van wetenschap naar praktijk én weer terug. Je krijgt concrete voorbeelden, slimme werkvormen en inspirerende bedrijfscases om de ‘magie van chemie’ zichtbaar te maken in je lessen. Zo ervaren leerlingen hoe wetenschap doorwerkt in hun dagelijks leven – en groeit hun nieuwsgierigheid én motivatie.